DUNIA YETU

HOME

Kama tutauenzi Muungano hatuna budi kusema kweli kuulinda

Katiba inayopendekezwa kwa mujibu wa maelekezo na matakwa ya Sheria ya Mabadiliko ya Katiba Sura ya 83 imekwisha kabidhiwa kwa Rais wa Jamhuri ya Muungano Jakaya Kikwete pamoja na Rais wa Serikali ya Mapinduzi ya Zanzibar (SMZ) Dk. Ali Mohamed Shein. Sote tu mashuhuda, wale waliokuwa uwanja wa Jamhuri pale Mji Mkuu Dodoma na wale tuliokuwa mbele ya runinga zetu, tukifuatilia hatua kwa hatua katika ratiba ya makabidhiano hayo. Ni kwa hakika tuna Katiba Inayopendekezwa, nadhani nikianza hivi sitaonekana mbishi, kweli mimi siyo mbishi, ninafuata sheria, ninatii mamlaka ya nchi na ninawaheshimu viongozi wangu.

Baada ya kusema hayo nikiri kwamba, ninaipenda nchi yetu Tanzania, sijaota ndoto ya nchi nyingine bora kuliko Tanzania, nimezunguka dunia yote, kote kuzuri na kule kwenye changamoto bado nikiwa kote huko natamani siku ziende nirudi kwetu nyumbani. Ninasema haya kumaanisha niyafanyayo, sisukumwi na mihemko ya wakati, sisukumwi na itikadi za vyama vya siasa tena ambavyo kwa kiasi kikubwa ambavyo vinaendelea kutukwaza Watanzania kwa kuweka mbele maslahi yao na kuacha nyuma maslahi ya Taifa. Hata kwenye chama ambacho mimi ni mwanachama wanajua sikubaliani na maelekezo yanayokwenda kinyume na maslahi ya wananchi. Nifanyacho hakipati maelekezo ya taasisi yoyote, wala mtu yeyote bali sauti za Watanzania ambao naendelea kuwakumbuka wakitoa maoni yao. Siamini kwamba tulikwenda kuwahadaa ili tuhalalishe letu, unajua ugumu ninaoupata hausimuliki, napitia kipindi kigumu na kinachoambatana na msongo mkubwa wa mawazo.

Kwa kawaida mimi huwa si mtu wa mawazo, nastahimili majaribu ya wakati lakini kipindi hiki najihoji, ilikuwaje nikapata bahati mbaya hii? Hili nitaendelea kulisema moyoni mwangu na kwa watu wangu wa karibu, “aliposema nenda ukajifunze” na akarudia mara kadhaa tena “unajifunza lakini?” nikajibu kwa woga nikitoa uhakika kwamba ninafanya kila lililo ndani ya uwezo wangu wa kibinadamu kuelewa mambo, kuuliza, kusoma, kuongea na kila ambaye anaweza kuwa chanzo na msingi wa taarifa sahihi, taarifa ziletazo maarifa ya kweli. Ningesema nizungumze kwa kiingereza kuonyesha msisitizo ningesema “I did all that”.

Nilikuwa katika kila majadiliano katika Tume ya Katiba, na siyo vibaya nikisema nilikuwa Katibu wa Kamati ya Muungano, nilijua taarifa zote za wazi na za siri, nakumbuka maoni yote ya viongozi walioko madarakani na waliostaafu, nakumbuka sana. Nilikuwa Katibu wa Kamati ya Wenyeviti wa Kamati zote za Tume ya Katiba, nakumbuka kazi kubwa walifanya, nakumbuka vikao vyao virefu, vilivyokuwa vimejaa uzalendo mkubwa wa kutoa mapendekezo ya kutupatia Tanzania Mpya sasa na kwa miaka 50 ijayo.

Nayasema haya nikiwa mtu mwenye kifua, nayasema kwa jumla jumla tu ili kujaribu kuonyesha nikisemacho sijaokota kwenye mkutano wa hadhara, au kongamano la Azaki au kutoka kwa mtu fulani au taasisi fulani na kwa maslahi fulani. Nikisemacho ni kweli, na ni kweli tupu, sikufanya mzaha nilipokula kiapo, niliapa kweli mbele ya Mkuu wa Nchi na Mbele ya Mungu wangu ninayemuamini, na ukijumlisha na kuaswa na kila mtu wa kila rika, wakiwemo wazazi wangu, pamoja na “maneno yake”.

Suala ni kwamba nasema hayo yote nikiendelea na tafakuri yangu, kama nikionacho sicho, je, nikae kimya kwasababu kazi imeshaisha ilhali nikiona dhahiri shahiri imeisha ndivyo sivyo? Unajua kupitia runinga pale jukwani nilikuwa nawangalia baadhi ya waheshimiwa ambao walitoa maoni, nayakumbuka maoni yao, na baadaye walibadili msimamo na wakaunga mkono mambo tofauti na maoni yao. Nikajiuliza, waheshimiwa wale, furaha yao iko wapi, amani yao iko wapi, uaminifu wao uko wapi? Nikaendelea kujiuliza au ndiyo uongozi ulivyo? na kudhihirisha ule usemi usemao “kua uyaone”?

Nakumbuka katika mojawapo ya vikao vya Tume ya Katiba vya mwishoni kabla ya Tume kuvunjwa, tulikuwa na mjadala mzito, wajumbe walikuwa wakitafakuri kwa pamoja mapokeo mabaya ya Rasimu Toleo la Pili hasa miongoni mwa watawala. Kwa uchungu nilisimama na kusema “kama tumesema uongo katika kazi ya Tume, basi tunapaswa kuhukumiwa daima, sasa na vizazi vijavyo, na kama tumefanya kazi ambayo wananchi wametutuma kwa mujibu wa sheria basi tunapaswa kuisimamia, na kusema ukweli daima”. Nitasema kweli daima juu ya ninachokijua kuhusiana na Mchakato wa kuandika Katiba Mpya ya Jamhuri ya Muungano wa Tanzania. Nitakaa kimya nikisaidiwa majibu ambayo yamejengwa katika hoja na sababu, kwasababu huo ndiyo ulikuwa msingi wa mjadala wa kupata Katiba Mpya.

Tofauti ya Rasimu ya Warioba na Katiba Inayopendekezwa

Nijielekeze kwenye maeneo matatu ili kuonyesha tofauti hizi kubwa:

(1) Tunu za Taifa

Rasimu ya Warioba ilipendekeza kuwa Jamhuri ya Muungano iwe na Tunu zifuatazo (a) utu; (b) uzalendo; (c) uadilifu; (d) umoja; (e) uwazi; (f) uwajibikaji; na (g) lugha ya Taifa, ambazo sisi sote kama Taifa tutazienzi na kuzizingatia. Tunu hizi au kwa kiingereza huitwa “national societal core values” ndiyo ambazo kila Mtanzania angefanya awezavyo kuzienzi ili kuwa na jamii ya Kitanzania yenye maadili. Wamefuta yote na kubakisha utu na lugha ya Kiswahili. Najiuliza hivi kuna utu pasina uadilifu, uwajibukaji, umoja na uzalendo?

(2) Maadili na Miiko ya Viongozi na Watumishi wa Umma

Ibara Mahususi zifuatavyo zimetupiliwa mbali, Zawadi katika Utumishi wa Umma. Akaunti nje ya nchi na mikopo. Wajibu wa kutangaza mali na madeni. Mgongano wa maslahi na Matumizi ya mali ya umma kwa uchache katika eneo la Maadili na Miiko ya viongozi na watumishi kwa kigezo cha kutungiwa sheria ya Bunge.

Kifungu cha Utii wa Miiko ya Uongozi wa Umma ambacho kilisema “21(1) bila ya kuathiri masharti ya Katiba hii, kiongozi wa Umma atapaswa kuheshimu na kutii maadili ya viongozi wa umma, ikiwemo Miiko ya Uongozi.

(2) Miiko ya Uongozi inayorejewa katika ibara ndogo ya (1), itakuwa kama ifuatavyo: (a) Kiongozi wa umma hatopaswa - (i) kuvunja au kukiuka masharti ya Katiba ya Jamhuri ya Muungano; (ii) kutoa au kupokea rushwa; (iii) kujilimbikizia mali kinyume cha sheria; (iv) kusema uongo au kutoa taarifa zisizo za ukweli; (v) kutoa siri za Serikali kinyume cha sheria; (vi) kutumia wadhifa, nafasi au cheo chake kwa manufaa yake binafsi, familia yake, ndugu, jamaa au marafiki zake au mtu yeyote aliye na uhusiano naye wa karibu; (vii) kufanya vitendo vya uzembe, uvivu, ubaguzi, kiburi, dharau au unyanyasaji wa kijinsia.

(b) Kiongozi wa umma atapaswa kuheshimu na kuendeleza - (i) dhana ya uwajibikaji wa pamoja kwa viongozi wanaohusika; na (ii) maadili na Miiko ya Uongozi wa Umma, ikijumuisha: (aa) kuwa na tabia na mienendo inayokubalika katika jamii; (bb) kuheshimu, kutunza na kulinda mali za umma; na (cc) kutambua, kuheshimu na kuzingatia Kanuni za Maadili na Mienendo ya Watumishi wa Umma, Kanuni za Kudumu za Watumishi wa Umma, nyaraka za umma na miongozo mbalimbali ya Serikali kuhusu viongozi na watumishi wa umma. (iii) kutenganisha biashara na shughuli binafsi na masuala yanayohusiana na uongozi.

(3) Kiongozi wa umma ambaye anatuhumiwa kwa makosa ya: (a) kimaadili; (b) udhalilishaji wa mtu au wa kijinsia; au (c) wizi au ubadhirifu wa mali za umma, atasimamishwa kazi hadi suala lake litakapoamuliwa kwa mujibu wa sheria za nchi au taratibu nyingine zinazowahusu viongozi wa umma.” Ibara hii Mahususi imebaki kwenye historia kwamba imebaki katika Rasimu ya Warioba lakini Bunge Maalumu katika kuiboresha imeifutilia mbali.

(3) Mapato ya Jamhuri ya Muungano

Hili ni eneo ambalo litatuletea shida muda si mrefu kwa jinsi lilivyo katika Katiba Inayopendekezwa. Tunasema vyanzo vya Jamhuri ya Muungano ni Kodi ya Mapato, ushuru wa Bidhaa na Ushuru wa Forodha. Pendekezo hili limebaki kama lilivyo katika Katiba ya Mwaka 1977. Kimsingi na kwa ufupi, pendekezo hili halijawahi kutekelezeka tangu mwaka 1984, viongozi tujiulize kulirejesha kama lilivyo pasina ya kutoa hoja na sababu zinakubalika katika pande zote za Jamhuri ni ubabe au ni kupanga kushindwa? Au kiingereza tunasema “planning to fail”.

Nimejifunza kitu kuhusu Watanzania waishio Zanzibar, wewe walazimishe na kwa shinikizo kubwa, watakukubalia katika misingi ya “funika kombe mwanaharamu apite” na kwa hakika wakirudi Zanzibar hawatatekeleza na itakuwa historia nyingine inayojirudia.

Ninasema kwa ushahidi kwamba pendekezo hili litaendelea kuleta mzigo Tanzania Bara na litawaumiza Wazanzibari. Nijielekeze kwenye mapato ya Zanzibar, kwa takwimu za makusanyo kutoka Zanzibar kupitia Bodi ya Mapato ya Zanzibar (ZRB) pamoja na Mamlaka ya Mapato ya Tanzania (TRA), kodi ya Mapato kwa Mwaka 2010/2011 kwa Zanzibar ni Bilioni 65.5 sawa na asilimia 36.1 ya Makusanyo yote ya Zanzibar ambayo yalikuwa Bilioni 180.

Naomba mchumi daraja la kwanza anisaidie kuelewa, kama Wazanzibari wamechukua mambo yao yote ya kiuchumi, je, mambo hayo watayaendesha kwa mapato yepi kama zaidi ya asilimia 36 ya mapato yao yamechukuliwa na Jamhuri ya Muungano?

Itaendelea wiki ijayo